Όλο & πιο έντονα στραμμένα φαντάζουν πλέον τα επιστημονικά βλέμματα στο θολό αχαρτογράφητο του ανόργανου τμήματος μιας ύπαρξης. Ποιητικά αν βαδίσουμε θα επιλέξουμε να το καλέσουμε ψυχή. Στο σύντομο κείμενο που ακολουθεί μας απασχολούν δύο σχετικές με την ψυχή έννοιες. Αυτές του φόβου & της φοβίας.
Βάση μας αρχικά μια “εύκολη” διαπίστωση. Τα επίπεδα της στάθμης στις δεξαμενές stress & ανησυχίας επιδρούν σημαντικά στην φυσική & πνευματική λειτουργία ενός ανθρώπου. Παρεμφερείς είναι & οι παράγοντες που αποτελούν την πηγή ενός ανοιχτού φάσματος δυσλειτουργιών ακόμη & στους σκύλους.
Η δυσάρεστη εμπειρία από την οποία ένας άνθρωπος αγωνιά να ξεφύγει, τηρώντας θέση υψηλής επιφυλακής με συγκεκριμένα συμπτώματα (ταχυκαρδία, ρίγος, έντονη εφίδρωση, μερική απώλεια ελέγχου ούρησης) ορίζεται ως φόβος. Χαρακτηριστικό ενός φόβου, κρίνεται ένα αίσθημα “αναγκαίου περιγραφής” μιας τέτοιας εμπειρίας στους συνανθρώπους. Οι σκύλοι – απ΄την άλλη – να εκφραστούν με λόγια αδυνατούν. Ο φόβος σε αυτούς μπορεί να γίνει αντιληπτός από τα ιδιαίτερα σημάδια υψηλής εγρήγορσης (τρέμουλο, λαχάνιασμα, κλαψούρισμα, ούρηση) & από όλες τις κινήσεις προσπάθειας άμεσης αποφυγής της δυσάρεστης κατάστασης. Κινητήριος δύναμη αποτελεί ένα “ένστικτο φόβου” για οτιδήποτε πρωτόγνωρο ή ακόμη για κάτι που περιέχει & ορισμένα στοιχεία γνωστά αλλά συγκεχυμένα με τα άγνωστα. Οι φόβοι λοιπόν αν & συχνά καταγράφονται σχετικά έντονα, τείνουν να αποβάλλονται μέσω μιας ήπιας ροής γεγονότων στην ζωή ενός σκύλου. Ένας σκύλος ουσιαστικά που φοβάται τον κτηνίατρο – κάτι συνηθισμένο – θα πάψει κάθε επενέργεια φόβου έπειτα από συχνές & συνεπείς καταγραφές ευχάριστων (μη οδυνηρών) εμπειριών μαζί του.
Παρά ταύτα, αρκετές είναι οι περιπτώσεις στις οποίες παρατηρούμε τον φόβο ενός σκύλου να μην εξαλείφεται & να διατηρεί τις εκδηλώσεις του για σημαντικό χρονικό διάστημα ακόμα & όταν το δυσάρεστο ερέθισμα δεν επαναληφθεί ποτέ. Το είδος του συγκεκριμένου φόβου καλείται φοβία. Λόγοι μιας τέτοιας έντονης επιμονής του φόβου αποτελούν οι υπερβολικά υψηλές τραυματικές διαστάσεις του αρχικού οδυνηρού ερεθίσματος, συχνά όμως & ο καλούμενος “φόβος του φόβου”. Αρκετοί ιδιοκτήτες – συνήθως από άγνοια, άλλοτε από βιασύνη – επιλέγουν λάθος χειρισμούς εξαναγκάζοντας τον σκύλο να βιώσει υπερβολικά έντονα & επανειλημμένα όποια κατάσταση δημιούργησε την κατά περίπτωση φοβία. Κάτι τέτοιο συχνά δεν αποδίδει. Μάλλον δείχνει να δυσκολεύει τα πράγματα. Στην σύγχρονη αντιμετώπιση τέτοιων περιπτώσεων στους ανθρώπους χρησιμοποιείται η “συστηματική απευαισθητοποίηση” (χαμηλή ένταση ερεθίσματος/σύντομη έκθεση στο ερέθισμα). Αντίστοιχη μεθοδολογία εφαρμόζεται & στους σκύλους.